Październikowy wykład Towarzystwa Miłośników Ziemi Kościańskiej poświęcono legendom i mitom powiatu kościańskiego. Prelegentka Katarzyna Marciniak – Helińska napisała swego czasu książkę „Legendy, opowiadania, wierzenia, zabobony i przesądy z powiatu kościańskiego współcześnie”, którą wydano w 2012 roku. Pomysł spisania tych opowieści narodził się w 2007 roku, kiedy to przez Europę przetaczały się huragany. „… Któregoś wieczoru siedzieliśmy przy świeczkach, bo odłączono prąd i opowiadaliśmy różne niesamowite historie. Wtedy moja mama zaproponowała, żebym zebrała opowieści, które przekazywane są w naszym powiecie z pokolenia na pokolenie …” – wspomniała autorka.
Pani Kasia przyznała, że zbierając legendy starała się rozmawiać z najstarszymi mieszkańcami wsi. ” … Dotarłam do dziwnych, czasami strasznych opowieści i przekonałam się, że jesteśmy tak zaprogramowani, iż wierzymy w różne czary i gusła …”. Książka składa się z dwóch części. Część pierwsza „Legendy i opowiadania” jest lekturą łatwą i przyjemną, za to część druga „Wierzenia, zabobony i przesądy” może posłużyć jako temat do poważnych rozważań, ale za to mniej znana młodemu pokoleniu. Wszystkie historie spisane nie były nigdy weryfikowane, ale prelegentka jest przekonana, iż ludzie, z którymi rozmawiała nie wymyślili ich sobie tylko ze względu na publikację książki.
Polacy są narodem pochodzącym ze wsi, bez względu na to czy mieszkali w chałupach, dworkach czy pałacach. Życie codzienne wyznaczone było przez pory roku oraz zjawiska atmosferyczne i nadprzyrodzone. Powodowało to powstawanie wielu legend, podań oraz przesądów, które przez wieki przekazywane były z pokolenia na pokolenie jako źródła mówione. Legendy kojarzymy powszechnie z bezimienną opowieścią ludową, która w różnej wersji i formie przetrwała do naszych czasów. Podania z kolei to opowiadania fikcyjne, ale zawierające jakiś okruch rzeczywisty, nazwisko lub nazwę miejscową, które to mają dowodzić, że dane wydarzenie dokonało się w określonym czasie lub miejscu. Ważnym elementem przekazu legend i podań była tradycja ludowa (tzw. głos ludu), zwana również wiedzą historyczną, która obecna była nie tylko w bezpośrednich przekazach o osobach i faktach, ale i w samej treści podań.
Autorka w swojej książce zestawiła podania dotyczące Kościana i okolicznych miejscowości. Pokazują one różne wydarzenia z przeszłości. Nieraz występują postacie historyczne (takie jak generał Dezydery Chłapowski), innym razem demony i zjawiska nadprzyrodzone. Przekazują tradycję ludową z pokolenia na pokolenie. Przewija się tutaj folklor miejski z folklorem wiejskim. Na wykładzie przytoczono legendy mniej lub bardziej znane. Jedna z nich dotyczy kościoła w Gryżynie. Nie jest to jednakże słynna opowieść o brzozie, ale o złodzieju, który wychodząc ze świątyni z łupami, został przygnieciony przez okno. Inna to historia kobiety, która rzuciła się do jeziora w Wonieściu. Wcześniej w tym jeziorze utopił się jej syn. Teraz w mgliste dni spotkać można cienie matki i dziecka snujące się po wodzie.
Jeśli chcecie Państwo zapoznać się bliżej z legendami i podaniami z powiatu kościańskiego to zachęcamy do sięgnięcia po książkę „Legendy, opowiadania, wierzenia, zabobony i przesądy z powiatu kościańskiego współcześnie”, która dostępna jest w naszej bibliotece.